MEMNU HAKLARIN İADESİ

Değerli Haymana Gazetesi okurları hepinize iyi haftalar diliyorum. Bu haftaki köşe yazımızın konusu  “Memnu Hakların İadesi (Yasaklanmış Hakların İadesi)”  olacaktır. Bu konu Adli Sicil Kanunu 13/A da yer bulmuştur. Memnu haklar kişinin bir ceza mahkûmiyeti nedeniyle, Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlardan kaynaklanan haklarından mahrum bırakılmasıdır. Kişi aleyhinde kurulan cezayı infaz etmiş olsa bile özel kanunlarca ilgili mahkûmiyete bağlanan hak sınırlamaları otomatik olarak kalkmaz. Kişi bu olumsuz sonuçları ortadan kaldırmak için ayrıca memnu haklarının iadesini talep etmelidir.
Memnu hakların iadesi bir başka ifade ile yasaklanmış hakların iadesi belirli bir suç veya cezadan kaynaklanan Türk Ceza Kanunu ya da başkaca kanunlarda öngörülmüş çeşitli hak yoksunluklarının (seçme ve seçilme ehliyetinden, velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan, vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan, vb. gibi)  cezanın infazı ile birlikte giderilmesi, hakların geri alınmasını sağlayan hukuk kurumudur.
Adli Sicil Kanunu’nun.13/A maddesi kapsamında, yasaklanmış hakların geri verilebilmesi için şu koşullar bir arada bulunmalıdır:
Birinci Şart: Hükmedilen cezanın tamamen infaz edilmiş olmasıdır. Yani kişi hakkında kurulan ceza hükmünün harfiyen infazı gerekir. Kişinin denetimli serbestlik süresi içerisinde olması tamamen infaz olarak sayılmaz.
İkinci Şart: Cezanın infazından itibaren 3 yıllık bir süre geçmeden memnu hakların iadesi talebinde bulunulamaz. Buradaki 3 yıllık süre kesin bir süredir herhangi bir haklı gerekçe gösterilerek 3 yıl içerisinde memnu hakların iadesinde bulunulamaz.
Üçüncü Şart: Cezanın infazından başlayan ve infazın bitiminden itibaren işleyen 3 yıllık sürenin sonuna kadar kişinin herhangi bir suç işlememesi ve mahkemece iyi halli olduğu yönde kanaat uyandırması.
Bu şartları sağlayan kişi memnu haklarının iadesi için dava açmak suretiyle haklarını geri kazanabilir. Memnu hakların iadesi için mahkemede bir kanaat oluşması gerekmektedir. Kişi bu şartları sağladığı takdirde mahkemece memnu hakların iadesine karar verilir. Ancak yasaklanan tüm hakların iadesi mümkün olmasına rağmen bazı mesleklerin mahiyeti gereği memnu hakların iadesi kararı alınmış olsa dahi mesleğe kabul, idarenin takdir yetkisine bırakılmıştır. Örneğin, mali müşavirlik, avukatlık meslekleri örnek olarak sayılabilmektedir.
Memnu hakların iadesi, Memnu hakların iadesine hükmü veren mahkeme veya kişinin ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkeme karar verebilir. Mesela cezayı veren mahkeme İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi ve kişinin ikametgâhı Ankara ise Ankara nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesi de memnu hakların iadesi kararı vermeye yetkilidir. Ancak dosyaya ilişkin evraklar kararı veren mahkemede bulunduğu için memnu hakların iadesini kararı veren mahkemeden talep etmek daha hızlı olacaktır.
Memnu hakların iadesi, hükümlünün kendisi veya vekili tarafından hükmün verildiği mahkeme veya hükümlünün ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkemeden talep edilebilir. Mahkeme memnu hakların iadesi talebi hakkında dosya üzerinden veya duruşmalı şekilde karar verir. Memnu hakların iadesi talebinde, yasaklanmış olan hakların sayısına göre değişmekle birlikte birkaç ay kadar sürmektedir.