EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVASI
Değerli Haymana Gazetesi okurları hepinize iyi haftalar diliyorum. Sizlere bu haftaki yazımda “El Atmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’ i) Davası” konusunu anlatmış olacağım. Tüm detayları bu yazımda bulabileceksiniz.
El atmanın önlenmesi diğer adıyla müdahalenin meni davası, ayni hak sahibi olan kişinin ayni hakkına konu mal varlığına, üçüncü bir kişi tarafından haksız biçimde el atılmasına karşı açılan ve haksız el atmanın sonlandırılmasını amaçlayan bir eda davasıdır. El atmanın önlenmesi davasında, davacı taraf sahibi olduğu ayni hakkın kendisine tanıdığı; kullanma, yararlanma veya tasarrufta bulunma yetkilerinin tamamına veya birine karşı gerçekleştirilen zarar verici davranışı bertaraf etmeyi amaçlamaktadır. Haksız el atmaya örnek verecek olursak haksız işgal, kamulaştırmasız el atma, taşkın yapı, arsaya hafriyat bırakılması, taşınmaza ait manzaranın kapatılması gibi durumlar haksız el atmadır.
El atmanın önlenmesi davası belirli şartların bir arada varlığı halinde açılabilir. Bu şartlar el atmanın gerçekleştirildiği mal varlığı üzerinde ki ayni hakların maliki olan kimsenin ayni hakkına yönelik haksız bir müdahalenin varlığı, haksız el atma ile malikin mülkiyet hakkından doğan yetkilerini kullanmasının engellenmesi ve malikin haksız el atmaya katlanma yükümlülüğünün bulunmaması halidir.Haksız el atma ifade edildiği üzere ayni hak sahibi olmayan kimsenin, başka bir kimsenin sahibi olduğu malvarlığına karşı, o malvarlığından gereğince faydalanabilmesine engel olunan her türlü davranıştır. Uygulamada el atmanın önlenmesi davası genellikle taşınmaz mülkiyeti ile ilgili görülmektedir. Haksız el atmanın dava sırasında varlığı şart olmakla birlikte istisnai olarak yakın gelecekte kuvvetle muhtemel gerçekleşecek olası el atmalara karşı da meni müdahale meni davası açılabilir.El atmanın önlenmesi davasında aranan diğer şart haksız el atma sonucu ayni hak sahibi kimsenin kullanma, yararlanma veya tasarrufta bulunma yetkilerinden birinin zarar görmesidir. El atmanın önlenmesi davası için malik olan kimsenin bu yetkilerinden herhangi birinden gereğince faydalanamıyor olması yeterlidir. Dava sırasında mülkiyet hakkından gereği gibi faydalanamıyor olması şartı aranmakta olup geçmiş dönemde kalmış bulunan el atmalar ile ilgili dava açılamaz.Bazı durumlarda malik olan kimse mülkiyet hakkına karşı gerçekleştirilen el atmaya katlanmak zorunda kalabilir. Bu gibi durumlarda malik, diğer şartlar mevcut olsa dahi müdahalenin meni davası açma imkânına sahip değildir. Malikin el atmaya katlanma yükümlülüğü kendisinin tarafı olduğu özel hukuk işlemlerinden doğabileceği gibi kamu yararına dair işlemlerden de doğabilir. Örneğin malik olan kimse kira kontratı ile mülkiyetinde ki taşınmazı kiraya vermiş ise bu durumda el atmanın haksızlığından söz edilemeyeceği gibi malikin bu duruma katlanması gerektiği açıktır. Bir diğer örnek ise malikin mülkiyetine konu taşınmaz ile ilgili üçüncü kişi lehine üst hakkı vb. gibi irtifak hakları tesis etmesidir. Yine bu durumda da malik el atmanın önlenmesi davası açma hakkından yoksun olacaktır.
El atmanın önlenmesi davası zamanaşımına tabi değildir. Mülkiyet hakkını doğrudan ilgilendiren bir dava türü olup el atmanın önlenmesi davasında zamanaşımı bulunmamaktadır.Müdahalenin men-i davasında yetkili mahkeme dava konusu taşınmaz ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi olup diğer hallerde ise davalının yerleşim yeri yetkili mahkemedir. Davaya bakmakla görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesidir.
